De bomen blijven zien door het donkere bos.... Dat is niet altijd makkelijk als je betaalachterstanden hebt en in de schulden bent beland. Er is een heus doolhof aan hulpverleners en hulpbronnen. Het is een uitdaging om de weg te vinden in het aanbod van hulplijnen. Waar begin je? En hoe vind je alle diverse hulplijnen die er zijn per gemeente, als je de eindjes net aan elkaar kan knopen, of juist net niet meer. Hoe ga je dus te werk om de weg te vinden in dit doolhof? En welke organisaties kunnen een kleine pleister plakken op de geldwond?

In het laatste rapport van de Raad voor Samenleving (RVS) ‘eenvoud loont’ van juni dit jaar lezen we dat schulden groter worden doordat de overheid het te moeilijk heeft gemaakt. De regels zijn complex en soms zelfs tegenstrijdig. Zoals de titel van het rapport al aangeeft; eenvoudiger maken van de spelregels in dit land loont en verbetert mogelijk de samenwerking tussen hulpverlenende partijen. Als we allemaal weten dat schulden andere problemen veroorzaken, zoals gezondheidsproblemen, waarom kunnen we het dan niet makkelijker maken in Nederland? RVS geeft mogelijke richtingen aan voor oplossingen. Maak de regels eenvoudiger, maak het makkelijk om hulp te krijgen en geef schuldeisers ruimte om te helpen. Maar zover is het nog niet.

Een schuld op zich is nog geen probleem

Zoveel oorzaken zijn er om in de schulden te belanden. Bewust of onbewust. Een scheiding, hogere zorgkosten door ziekte of wellicht zijn de uitgaven groter dan de inkomsten. Er kunnen allerlei redenen zijn. Zoals ik in mijn laatste blog al zei; een schuld op zich is nog geen probleem. Het wordt pas een probleem als betaalafspraken niet meer worden nagekomen of als de aflossing van een lening niet meer betaald kan worden. Van belang is dat de persoon in kwestie in actie komt. Als je de oorzaak kent van het betaalprobleem, kan je werken aan een oplossing. En aan het voorkomen van nieuwe schulden.

Hulplijn 115 in de steigers

Een paar weken geleden is het idee gekomen voor een nieuw landelijk noodnummer ‘115, schuld te lijf’. In het doolhof van hulpverleners werken nu verschillende soorten (schuldhulp)verleners ieder vanuit zijn eigen werkveld. Tegelijk kan de debiteur benaderd worden door deurwaarders, Belastingdienst of andere partijen die ook allemaal eigen belangen hebben. Dat kan best moeilijk zijn. Verschillende deurwaarders en schuldhulpverleners willen helpen met een opzet voor de uitwerking van een landelijk noodnummer. Door de hulplijn kun je gemakkelijk met iemand in contact komen die de debiteur kan helpen. Zo kan ook worden voorkomen dat de kosten onnodig hoog worden. Wat wij merken is dat de drempel hoog is om hulp te zoeken. Vind eerst maar eens de weg in het doolhof van mogelijke hulp organisaties. Daar kunnen wij straks bij helpen, als de staatssecretaris dit voorstel ondersteunt.

Waar ga je heen met schulden?

Voor nu is de juiste weg vinden dus nog best een opgave. Per gemeente ziet het aanbod aan hulp er namelijk verschillend uit. Vanaf 2012, toen de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) in werking trad, had de Gemeente de wettelijke taak om schuldhulp te organiseren. De Gemeente mag dit dus helemaal zelf vormgeven.

Door de moeilijke en soms onduidelijke regels zijn er veel partijen in de hulpverlening die niet goed met elkaar samenwerken. Doordat elke gemeente zelf kan bepalen hoe zij de hulp vormgeven is het moeilijk om hier een beeld neer te zetten hoe het ‘standaard’ werkt, er is namelijk geen standaard. Wat kun je dan wel doen en waar kun je het beste naar verwijzen?

Lukt het niet om je geldzaken zelf goed te beheren?

Dan is het belangrijk dat eerst wordt gezorgd dat de problemen niet groter worden. Een budgetcoach of een budgetbeheerder kan daarbij helpen. Tegelijk kan een regeling worden gezocht voor de schulden.

Een budgetcoach helpt bij het zelf regelen van je financiële zaken. Je moet zelf een overzicht kunnen maken van je inkomsten en uitgaven. En helpt bij het leren begroten: plannen wanneer je wat kan uitgeven. Zo worden nieuwe problemen of schulden voorkomen. Iedereen mag de rol van budgetcoach uitoefenen. Deze coaches zijn te vinden via de gemeente, maatschappelijk werk of de kredietbank. Hulp is gratis, mits het onderdeel is van een schuldhulptraject via de gemeente. Soms kost het geld.

Bij budgetbeheer beheert iemand anders het geld. Zo worden nieuwe schulden voorkomen. Het geld komt dan op een aparte rekening te staan die de budgetbeheerder beheert. Dit kan een bewindvoerder, de gemeentelijke kredietbank of een speciaal budgetbeheerbureau zijn. Volgens afspraak krijgt de debiteur dan een budget. Dit is een afgesproken bedrag voor de dagelijkse uitgaven. De budgetbeheerder betaalt dan alle rekeningen.

Lukt het wél om alle geldzaken goed te beheren, maar is alleen hulp nodig voor de schulden?

Op de websites van het NIBUD, Humanitas of Zelf je schulden regelen is veel informatie te vinden. Hier zijn tips te vinden over hoe je om moet gaan met schuldeisers. Ook zijn er instanties die kunnen helpen met het oplossen van schulden en vind je een stappenplan waarmee je zelf kunt proberen je schulden op te lossen.

Als de schulden al flink opgelopen zijn, kan er het beste meteen hulp gezocht worden via de gemeentelijke schuldhulpverlening, particuliere schuldhulpverlening

of het wettelijke traject (de Wsnp). De start ligt bij de gemeentelijke schuldhulpverlening, een vrijwilliger of een particulier bedrijf die kan helpen met de schulden.

Schuldhulp via de gemeente

Per gemeente is het verschillend waar je je moet melden: bij de afdeling schuldhulpverlening, de kredietbank of bij het wijkteam. Soms verloopt het aanmelden ook via maatschappelijk werk. Informeer steeds bij de eigen gemeente wat de juiste werkwijze is.

De hulp kan veel vormen aannemen. Bijvoorbeeld een minnelijke schuldregeling: de gemeente probeert dan een betaalafspraak te maken met alle schuldeisers. Als iedereen het daarmee eens is moet er drie jaar worden rondgekomen van een vooraf vastgesteld budget. Alle overige inkomsten worden gebruikt om de schulden af te betalen. De restschuld na drie jaar wordt dan kwijtgescholden. Als dat niet lukt kan begeleiding naar een wettelijke schuldsanering plaatsvinden. Maar ook herfinanciering of een saneringskrediet om de schulden mee af te lossen zijn mogelijke oplossingen. Let wel dat deze mogelijkheden wat terugvragen; je moet bereid zijn het levenspatroon of bepaalde bezittingen op te geven.

Vrijwilliger

Als het moeilijk is om de juiste hulp te vinden kan een vrijwilliger helpen. Organisaties zoals Schuldhulpmaatje of Humanitas kunnen helpen om de juiste hulp te vinden. Als de regels moeilijk te begrijpen zijn, kunnen zij meekijken en helpen bij de hulpaanvraag.

Particuliere hulp

Deze organisaties doen hetzelfde als de gemeente of vrijwilligers, alleen dan tegen een vergoeding. Dit kan een uitkomst zijn voor kleine ondernemers.

Wsnp

De Wsnp staat voor de Wet schuldsanering natuurlijke personen. Als een minnelijke regeling niet lukt, omdat bijvoorbeeld niet iedereen akkoord is gegaan met een minnelijk voorstel, kan de Wsnp uitkomst bieden. De gemeente of de kredietbank kunnen de aanvraag regelen, dat kan je niet zelf doen. De rechter besluit dan of iemand wordt toegelaten (bron: Hogeschool Utrecht).

Welke hulplijnen zijn er nog meer die kunnen helpen?

Toeslagen Belastingdienst.

• Huurtoeslag Woon je in een huurhuis, dan kan je mogelijk huurtoeslag aanvragen. Als je onder andere niet meer dan € 22.200 per jaar verdient, je huur niet hoger is dan € 700,- en zelfstandig woonruimte huurt kan je een toelage aanvragen.
• Zorgtoeslag is een tegemoetkoming in de hoge kosten voor de zorg. Je kan dit aanvragen onder andere als het inkomen onder de € 27.857 per jaar ligt.
• Kind gebonden budget is een voorziening die je kan aanvragen als je in aanmerking komt voor kinderbijslag, een laag inkomen hebt en kinderen hebt onder de 18 jaar.
• Kinderopvangtoeslag kun je aanvragen als je kinderen naar de kinderopvang gaan.

  Blijkt het lastig om toeslagen zelf aan te vragen? Bureau Sociaal Raadslieden kan helpen en adviseren hierin.

Voedselbank: Een voedselbank is bedoeld als uiterste redmiddel voor mensen die zo’n krap budget hebben dat er nauwelijks geld is voor eten. Er wordt maximaal drie jaar een pakket verstrekt als je maandelijks budget onder het normbedrag ligt (afhankelijk van gezin samenstelling).

Stichting jarige job: Deze stichting verstrekt een verjaardagsbox voor kinderen van 4 tot 12 jaar om thuis en in de klas een verjaardag te vieren. Iedere box bevat onder andere een cadeau voor de jarige, een traktatie voor in de klas en voor de leerkrachten, versiering en lekkers voor thuis. Een pakket is aan te vragen via onder andere de Voedselbank.

Leger des Heils: Naast hulp bij de administratie is via het Leger des Heils onder andere tegen weinig geld kleding te kopen en een voedselpakket te ontvangen.

Jeugdsportfonds: Dit fonds kan de contributie of middelen die nodig zijn om te sporten tot € 220,- vergoeden. Dit is een regeling voor kinderen uit gezinnen die leven van een uitkering, in de schuldsanering zitten of een inkomen hebben onder het sociaal minimum. Nog niet in alle gemeenten is dit mogelijk, maar je kan wel contact leggen voor een individuele beoordeling.

Sport en gemeente: Veel gemeenten hebben een kindpakket of andere voorzieningen waarvoor zij subsidie kunnen regelen. Controleer bij de gemeente de mogelijkheden.

Stichting Kansarme Kinderen in Nederland: Deze stichting is van mening dat alle kinderen recht hebben op een jeugd waarin zij zich geen zorgen hoeven te maken. Over eten, kleding, sporten en speelgoed. Ligt het inkomen onder de armoedegrens, dan kan hier het kind worden aangemeld.

Nationaal Fonds kinderhulp: Ook dit Fonds helpt kinderen die niet voldoende geld hebben om bijvoorbeeld in de vakantie leuke dingen te doen, naar de scouting te gaan, een nodige fiets te kopen of schoolgeld te betalen. De aanvraag gaat altijd via een maatschappelijke organisatie.

Stichting Leergeld: Zij zetten zich in dat alle kinderen binnen en buiten school aan alle activiteiten moeten kunnen deelnemen. Ze zijn er met name voor schoolgaande kinderen tot 18 jaar. Je kan bij deze stichting aankloppen als je bepaalde binnen- of buitenschoolse activiteiten voor je kind niet kunt betalen (en je inkomen onder 110 procent van het bijstandsuitkering ligt).

Stichting weekje weg: Zij bieden (eenouder)gezinnen die om financiële redenen niet op vakantie kunnen de mogelijkheid om er even tussenuit te gaan. Dit kan ook alleen aangevraagd worden door iemand van de gemeente, en is niet overal in Nederland mogelijk.

Stichting Babyspullen: Zij verzamelen landelijk gebruikte en nieuwe babyspullen en maken daar babystartpakketten van. Deze pakketten worden gratis verspreid via diverse instanties aan (aanstaande) ouders in Nederland die het financieel moeilijk hebben. Via de Voedselbank, maatschappelijk werk of Kledingbank kun je je aanmelden.

Stichting Uitgestelde Kinderfeestjes: Deze stichting wil niet dat kinderen met minder geld isoleren. Zij stellen een echt kinderfeestje beschikbaar. Ook hier gaat de aanvraag via een maatschappelijke organisatie zoals de voedselbank.

Kledingbank. Sommige mensen hebben niet voldoende kleding. Op verschillende plekken in Nederland zijn er hierdoor kledingbanken ontstaan. Deze stichting geeft goede herbruikbare kleding aan mensen die het hard nodig hebben, maar (tijdelijk) niet meer kunnen betalen. De gemeente of bijvoorbeeld de voedselbank kan een doorverwijzing regelen, zodat er per seizoen drie sets kleding per persoon uitgezocht kan worden.

Naast bovengenoemde stichtingen zijn er nog een veelheid aan andere en lokale initiatieven die mogelijk kunnen helpen. Verwijs de debiteur door naar de gemeente zodat alle mogelijke hulplijnen ingeschakeld kunnen worden. Schulden ontstaan, in tegenstelling tot wat veel mensen denken, niet altijd door eigen schuld. Het is wel je eigen verantwoordelijkheid om zelf (op tijd) actie te ondernemen.

Verwijs en help de debiteur daarbij zodat we samen de schuldenproblematiek kunnen verminderen.

Deze blog is geschreven door Saskia van de Schoot, Manager Business Development bij Janssen & Janssen.